گزارش جلسه هفتم (2): آیهی استیذان
در ادامهی جلسه چند آیهی دیگر از استنادهای کتاب «حجاب شرعی در عصر پیامبر» بررسی گردید.
پوشش درون خانه
مولف محترم با استناد به آیه «یاایها الذین آمنوا لیستاذنکم الذین ملکت ایمانکم و الذین لم یبلغوا الحلم منکم ثلاث مرات...» نتیجه میگیرد که:
«از استنباطات و اشارات قرآنی بر میآید که برهنگی در داخل خانهها رایج و عادی بود. آنها هنگام استراحت نیمروزی جامه را از تن جدا کرده و به استراحت میپرداختندد. این وضعیت در مورد شبهای گرم نیز جاری بود. قرآن در واکنش خود در قبال این وضعیت، واقعیت گرمای آن سرزمین که موجب اصلی این برهنگی بود را پذیرفته و در نتیجه فقط خواستهاست که هنگام ورود به خانه و استراحتگاه سایرین اذن ورود بخواهند تا آن افراد در صورت لزوم خود را آماده کنند.»
برای نقد این نتیجه کل آیه را با ترجمه آن مرور میکنیم:
یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لِیَسْتَأْذِنْکُمُ الَّذینَ مَلَکَتْ أَیْمانُکُمْ وَ الَّذینَ لَمْ یَبْلُغُوا الْحُلُمَ مِنْکُمْ ثَلاثَ مَرَّاتٍ مِنْ قَبْلِ صَلاةِ الْفَجْرِ وَ حینَ تَضَعُونَ ثِیابَکُمْ مِنَ الظَّهیرَةِ وَ مِنْ بَعْدِ صَلاةِ الْعِشاءِ ثَلاثُ عَوْراتٍ لَکُمْ لَیْسَ عَلَیْکُمْ وَ لا عَلَیْهِمْ جُناحٌ بَعْدَهُنَّ طَوَّافُونَ عَلَیْکُمْ بَعْضُکُمْ عَلى بَعْضٍ کَذلِکَ یُبَیِّنُ اللَّهُ لَکُمُ الْآیاتِ وَ اللَّهُ عَلیمٌ حَکیمٌ (نور: 58)
اى کسانى که ایمان آوردهاید، باید غلام و کنیزهاى شما و کسانى از شما که به [سن] بلوغ نرسیدهاند سه بار [در شبانه روز] از شما کسب اجازه کنند: پیش از نماز بامداد، و نیمروز که جامههاى خود را بیرون مىآورید، و پس از نماز شامگاهان. [این،] سه هنگام برهنگى شماست، نه بر شما و نه بر آنان گناهى نیست که غیر از این [سه هنگام] گرد یکدیگر بچرخید [و با هم معاشرت نمایید]. خداوند آیات [خود] را این گونه براى شما بیان مىکند، و خدا داناى سنجیدهکار است.
اگردر متن آیه کمی دقت کنیم و کسانی که لازم است اذن بگیرند و زمانهای اذن را در نظر بگیریم روشن میشود که آیه به برهنگی درون خانهها ارتباطی ندارد. کسانی که لازم است اذن بگیرند مردم بیرون از خانه نیستند بلکه فرزندان، غلامها و کنیزهایند، افرادی که معمولاً درون خانه همراه پدر و مادر خانه زندگی میکنند. همچنین زمان اذن هم تنها در سه وقت است: قبل از نماز صبح، نیمروز و بعد از نماز عشاء و در سایر زمانها فرزندان، غلامان و کنیزها مانعی برای ورود ندارند.
لازمهی لزوم اذنخواهی در این آیه این است که درون خانه اتاقهایی بودهاست که در یکی پدر و مادر و در دیگری فرزندان و غلامان و کنیزها زندگی میکردهاند زیرا بسیار بعید است در ساعاتی که اذن لازم است یعنی سحر و سر ظهر و آخر شب قرآن از فرزندان غیر بالغ بخواهد که بیرون از خانه بسر برند!
همچنین علت لزوم اذن در آیه نمیتواند برهنگی درون خانهها باشد، چنانچه مولف محترم بیان نمودهاند، زیرا اگر مردان و زنان درون خانه برهنه بودند در غیر این ساعات نیز اذن لازم بود در صورتیکه ذیل آیه شریفه تصریح میکند که در غیر ساعات سهگانه بیاشکال رفت و آمد کنید. به نظر میرسد علت لزوم استیذان در آیهی شریفه ایجاد حریم خصوصی برای زن و شوهر در سه زمانی باشد که این دو برای استراحت با هم بهسر میبرند.