گزارش جلسه دوم پوشش در اسلام
دوشنبه, ۷ اسفند ۱۳۹۱، ۰۱:۵۸ ب.ظ
اولین موضوعی که در جلسه بررسی شد چگونگی تدوین روایات پیامبر صلی الله علیه و آله و اعتبار استناد به آن در فقه و علوم دیگر بود. بیش از یک صد سال عمده‌ی روایات پیامبر به صورت شفاهی نقل شد و در نیمه قرن دوم به کتابت در آمد. منع از تدوین حدیث که از سوی خلیفه‌ی اول، دوم و سوم و سپس تا دوران عمر بن عبدالعزیز پی‌گیری شد علت اصلی وقوع تحریف در روایات پیامبر است. این تحریف در همه‌ی اقسام آن چه تحریف به جعل، تحریف در موضع و چه تحریف به حذف و زیاده در روایات پیامبر رخ داد. علاوه بر تحریف شمار بسیاری از اسرائیلیات وارد تراث اسلامی شد که برخی از آن‌ها به پیامبر هم استناد داده شده‌است. نقش کعب الاحبار، عبدالله بن سلام و ابن جریح در ورود اسرائیلیات به منابع اسلامی توضیح داده شد.
در این جلسه هم‌چنین به تغییر ساختار قدرت در جامعه‌ی بعد از پیامبر پرداختیم و تاثیر آن را در حوزه‌ی علمی تشریح نمودیم. تاکید بر قرآن برای به حاشیه‌رانی سنت، تاکید بر مفهوم وحدت برای به حاشیه‌رانی سنت پیامبر و اهل بیت، ابداع خلافت به جای ولایت، اصحاب به جای اهل بیت، اجتهاد شخصی به جای پی‌روی از سنت پیامبر، برجسته سازی مفهوم ام‌المومنین برای بهره‌برداری سیاسی، برجسته سازی افرادی مانند ابن عباس و ابوهریره و به حاشیه‌رانی اصحاب دیگر پیامبر، احیاء دارالندوه به عنوان مرکز سیاسی در مکه، مقدس سازی سرزمین شام به عنوان پایتخت بنی امیه نمونه‌هایی از تغییر در ساختار قدرت در جامعه بعد از پیامبر بود که از جعل حدیث و یا تحریف در موضع حدیث به عنوان ابزاری برای این تغییر استفاده می‌شد. نمونه‌هایی از این روایات در جلسه بیان شد.
در ادامه جلسه موضع ائمه‌شیعه و سپس فقهای شیعه در استناد به روایات اهل سنت از پیامبر بررسی شد و بیان شد که سیره علمی ائمه و فقها عدم حجیت روایات اهل سنت در بحث‌های فقهی است، فقهای شیعه نه تنها به روایات اهل سنت عمل نمی‌کرده‌اند بلکه به روایاتی از شیعه که راوی آن سنی بوده‌است نیز تنها در صورتی عمل می‌کرده‌اند که روایات دیگری نیز در آن مساله موجود باشد. این بحث را می‌توان در ذیل روایات «سکونی» در کتاب‌های فقهی پی‌گیری نمود.
بحث دیگری که در این جلسه مطرح شد چگونگی تدوین روایات ائمه و نقل آن در دوره‌های بعد بود. واژه‌ی اصل به کتاب‌هایی اطلاق می‌شد که راوی روایاتی را که مستقیما از امام شنیده‌است را به کتابت در می‌آورد. کثرت تعداد این اصول در تراث شیعی و هم‌چنین نگارش بلافاصله روایات شفاهی به متن مکتوب، در کنار عرضه کتب به ائمه‌ی بعدی و پالایش احادیث در کوفه، بغداد و قم اطمینان بالایی را رد حجیت فی الجمله روایات شیعی ایجاد می‌کند. نکته‌ای که در این جلسه بر آن تاکید شد کتابی بودن انتقال روایات شیعی به نسل‌های بعدی بود. گرچه در کتب روایی شیعه در سند روایت اسم راویان ذکر می‌شود امّا غالب این روایان روایان کتاب‌های حدیثی بوده‌اند که متن حدیث در آن‌ها مکتوب بوده‌است. توجه به این نکته تاثیر فراوانی در ارزش‌گزاری سند احادیث دارد که بخش‌هایی از آن در جلسه اشاره شد.
آخرین بحث جلسه معرفی مهم‌ترین منابع روایی شیعه، توصیف آن‌ها و هم‌چنین توجه به طبقه‌بندی تاریخی کتاب‌های روایی در استناد به آن‌ها در پژوهش بود.
در این جلسه هم‌چنین به تغییر ساختار قدرت در جامعه‌ی بعد از پیامبر پرداختیم و تاثیر آن را در حوزه‌ی علمی تشریح نمودیم. تاکید بر قرآن برای به حاشیه‌رانی سنت، تاکید بر مفهوم وحدت برای به حاشیه‌رانی سنت پیامبر و اهل بیت، ابداع خلافت به جای ولایت، اصحاب به جای اهل بیت، اجتهاد شخصی به جای پی‌روی از سنت پیامبر، برجسته سازی مفهوم ام‌المومنین برای بهره‌برداری سیاسی، برجسته سازی افرادی مانند ابن عباس و ابوهریره و به حاشیه‌رانی اصحاب دیگر پیامبر، احیاء دارالندوه به عنوان مرکز سیاسی در مکه، مقدس سازی سرزمین شام به عنوان پایتخت بنی امیه نمونه‌هایی از تغییر در ساختار قدرت در جامعه بعد از پیامبر بود که از جعل حدیث و یا تحریف در موضع حدیث به عنوان ابزاری برای این تغییر استفاده می‌شد. نمونه‌هایی از این روایات در جلسه بیان شد.
در ادامه جلسه موضع ائمه‌شیعه و سپس فقهای شیعه در استناد به روایات اهل سنت از پیامبر بررسی شد و بیان شد که سیره علمی ائمه و فقها عدم حجیت روایات اهل سنت در بحث‌های فقهی است، فقهای شیعه نه تنها به روایات اهل سنت عمل نمی‌کرده‌اند بلکه به روایاتی از شیعه که راوی آن سنی بوده‌است نیز تنها در صورتی عمل می‌کرده‌اند که روایات دیگری نیز در آن مساله موجود باشد. این بحث را می‌توان در ذیل روایات «سکونی» در کتاب‌های فقهی پی‌گیری نمود.
بحث دیگری که در این جلسه مطرح شد چگونگی تدوین روایات ائمه و نقل آن در دوره‌های بعد بود. واژه‌ی اصل به کتاب‌هایی اطلاق می‌شد که راوی روایاتی را که مستقیما از امام شنیده‌است را به کتابت در می‌آورد. کثرت تعداد این اصول در تراث شیعی و هم‌چنین نگارش بلافاصله روایات شفاهی به متن مکتوب، در کنار عرضه کتب به ائمه‌ی بعدی و پالایش احادیث در کوفه، بغداد و قم اطمینان بالایی را رد حجیت فی الجمله روایات شیعی ایجاد می‌کند. نکته‌ای که در این جلسه بر آن تاکید شد کتابی بودن انتقال روایات شیعی به نسل‌های بعدی بود. گرچه در کتب روایی شیعه در سند روایت اسم راویان ذکر می‌شود امّا غالب این روایان روایان کتاب‌های حدیثی بوده‌اند که متن حدیث در آن‌ها مکتوب بوده‌است. توجه به این نکته تاثیر فراوانی در ارزش‌گزاری سند احادیث دارد که بخش‌هایی از آن در جلسه اشاره شد.
آخرین بحث جلسه معرفی مهم‌ترین منابع روایی شیعه، توصیف آن‌ها و هم‌چنین توجه به طبقه‌بندی تاریخی کتاب‌های روایی در استناد به آن‌ها در پژوهش بود.