نقد دوم؛ مؤلف محترم به نوع منابع مورد استفاده کم‌توجه است

مقاله زیر دومین نقد به کتاب «حجاب شرعی در عصر پیامبر» است که مهرخانه آن را منتشر کرده‌است:

در نقد گذشته گذرا به روش پژوهش در کتاب «حجاب شرعی در عصر پیامبر» پرداخته، ابهام در فقهی یا تاریخی بودن آن را اولین اشکال برشمردم. همچنین اهمیت بررسی اسناد گزارش‌های تاریخی را گوش‌زد کرده، به نپرداختن مؤلف به این مسئله اشکال نمودم. مسئله‌ دیگری که در پژوهش‌های اسنادی توجه به آن لازم است منابعی است که پژوهش‌گر به آن‌ رجوع می‌کند. وظیفه‌ پژوهش‌گر هنگام جمع‌آوری داده‌ها تهیه فهرست منابع معتبر و تقسیم‌بندی آنها با توجه به ارزش اسنادی است. ابعاد مختلفی از این مسئله در این پژوهش مغفول مانده‌است که نمونه‌هایی از آن را در ادامه می‌آورم.

مناظره مکتوب درباره‌ی کتاب حجاب شرعی در عصر پیامبر

سایت مهرخانه مناظره مکتوبی بین مجید دهقان و امیر ترکاشوند درباره‌ی کتاب حجاب شرعی در عصر پیامبر شروع کرده‌است. اولین نقد در پی می‌آید.

نقد اول: مولف محترم نوع پژوهش را مشخص کند

ابتدای سال 90 کتاب «حجاب شرعی در عصر پیامبر» در فضای مجازی منتشر شد. مؤلف محترم گرچه در ابتدای کتاب توجه می‌دهد که «این کتاب فقط برای استفاده و بررسی شما محقق دینی عرضه شده‌است»، اما در جایی که قفل‌های چند میلیونی نرم‌افزاری کم‌می‌آورد تکلیف این جمله مشخص است. دو سالی که از انتشار کتاب می‌گذرد، واکنش‌های گوناگونی را به همراه داشته‌است؛ از تحسین کتاب و تمجید مؤلف محترم گرفته تا نفی و انتقاد. دری که مهرخانه در این جا گشوده‌است به گونه‌ای متفاوت‌است. مناظره‌ مکتوب این حسن را دارد که به هر دو طرف مجال مطالعه می‌دهد، فرصت بیشتری برای طرح مطالب گسترده‌تری فراهم می‌کند و از جدل و بداخلاقی‌هایی که آفت مناظره شفاهی می‌شود به دوراست. از مهرخانه ممنونم که این در را گشود.

عناوین مقالات و نویسندگان

تا کنون شش موضوع از موضوع‌های پیشنهادی انتخاب شده‌است:

1- بررسی آموزه‌های پیامبر اکرم درباره پوشش زنان و مردان : خانم پورسلیمان

2- بررسی الفاظ پوشش در آیات قرآن: خانم خوارزمی

3- پوشش کنیزان در صدر اسلام: خانم حسینی

4- پوشش حضرت زهرا سلام الله علیها: خانم عزتی

5- پوشش حضرت علی(ع): خانم جیران پور

6- معنای حفظ فرج در قرآن: خانم احمدی

حجاب شرعی در عصر پیامبر در بوته نقد

این مقاله را نیز مهرخانه در ضمن پرونده حجاب منتشر کرده‌است.
حجاب شرعی در عصر پیامبر در بوته نقد

مدتی است در فضای مجازی تحقیقی با عنوان "حجاب شرعی در عصر پیامبر" منتشر شده است که نویسنده آن تلاش فراوانی انجام داده است تا اثبات نماید حدود حجاب مورد نظر شرع مقدس اسلام چیست و در این راستا منابع بسیاری را مورد مطالعه و بهره‌برداری قرار داده است که از زوایای مختلف قابلیت بررسی دارد. بر همین اساس برخی از اشکالات تحقیق "حجاب شرعی در عصر پیامبر" را از زاویه روش‌شناسی، فقهی، تفسیری و تاریخی مطالعه خواهیم کرد.

نخست: روش‌شناسی
برای قضاوت منصفانه در مورد هر پژوهشی ابتدا باید شاخصه‌های آن را بشناسیم و شاخصه‌های مهم هر تحقیق عبارتند از:
الف- عنوان تحقیق: نخستین شاخصه، عنوان تحقیق است. این‌که عنوان تحقیق «حجاب شرعی در عصر پیامبر» یا «حجاب در عصر پیامبر» باشد بسیار تفاوت دارد و در روند علمی بحث تأثیرگذار است. نویسنده محترم در عنوان تحقیق و گاه لابلای تحقیق (صفحه 33) تعبیر «حجاب شرعی در عصر پیامبر» را بکار می‌برد و گاه از تعبیر «حجاب در عصر پیامبر» (صفحه 12) استفاده می‌کند که یک بحث صرف تاریخی است.

سفارش‌های پیامبر اکرم درباره‌ی پوشش

این مقاله را مهرخانه در ضمن پرونده حجاب منتشر نموده‌است. کل پرونده را در اینجا ببینید.
سفارش‌های پیامبر اکرم درباره‌ی پوشش

 مجید دهقان

در جامعه‌ای که محمد بن عبدالله صلی الله علیه و آله به پیامبری برانگیخته شد، در پوشش زنان و مردان مانند سایر امور فرهنگی، ناهنجاری‌هایی وجود داشت. عریانی برخی از زنان و مردان هنگام طواف کعبه، بی‌مبالاتی برخی مردان در پوشش عورت، پوشش نازک و بدن‌نمای برخی زنان و عدم دقت در پوشش دخترانی که تازه به بلوغ می‌رسند، مهمترین معضلات پوشش در جاهلیت به‌شمار می‌رود. اضافه بر این، فخرفروشی در پوشیدن لباس نیز مشکل اخلاقی دیگر جامعه‌ جاهلی است که با نوع پوشش پیوند می‌خورد. پیامبر اکرم در طول دوران پیامبری خود نسبت به این ناهنجاری‌ها موضع‌گیری‌های متعددی نموده‌اند. با بررسی این واکنش‌ها و تحلیل سفارش‌های پیامبر درباره‌ پوشش، می‌توان دیدگاه ایشان در موضوع پوشش را با روشنی بیشتری نگریست.

تاریخ جلسه نهم

جلسه نهم این هفته برگزار نمی‌شود. جلسه آینده و آخرین جلسه تا بعد از ماه مبارک رمضان سه شنبه هفته آینده 92/4/11 ساعت 14 در مرکز مطالعات برگزار می‌‌گردد.

موضوع پژوهش درباره‌ حجاب

موضوع‌های پیشنهادی برای پژوهش درباره‌ی حجاب.

لازم به ذکر است که برخی از موضوع‌ها فراتر از یک مقاله‌است. برخی نیز نیاز به توضیح بیشتری دارد که در جلسات عرض می‌کنم. این فهرست تکمیل می‌شود.

1-    بررسی نهی پیامبر از پوشیدن جامه‌های بلند

2-    پوشش زنان در جاهلیت در اشعار جاهلی( می‌تواند بر اساس شعراء یا منابع به مقالات متعددی تقسیم شود)

معرفی مقاله: معجم الأبنیة الحضریة فی الشعر الجاهلی

دکتر محمد زعبی در این مقاله‌ بناهای شهری در شعر جاهلی را به ترتیب الفبایی ذکر نموده‌است. مراد او از بناهای شهری هر سازه‌ای است که در آن از سنگ و گل استفاده شده‌است. وی پس از اسم هر بنا به تعریف آن و ذکر آن در مصادر و مرادف‌های آن پرداخته‌است. این اثر نشان می‌دهد که عرب جاهلی با سازه‌هایی که از سنگ و گل ساخته می‌شده‌است آشنا بوده و از آن‌ها استفاده می‌کرده‌است. این مقاله را در این‌جا بخوانید

معرفی کتاب فرهنگ البسه مسلمانان

مستشرق هلندی دوزی(1883-1820م) این فرهنگ را در سال 1845 همزمان با حکومت محمدشاه قاجار تدوین نمود. این کتاب فرهنگی است شامل 276 مدخل که به ترتیب الفبایی و به زبان فرانسه لباس‌های مسلمانان در آن روزگار را توضیح می‌دهد. وی به حجاب در زمان صدر اسلام نیز می‌پردازد. آقای حسینعلی هروی این کتاب را به فارسی ترجمه نموده‌است. انتشارات دانشگاه تهران این کتاب را در سال 91 برای بار دوم به چاپ رسانده‌است. نسخه‌ی اصلی فرانسوی کتاب را در این‌جا ببینید. معرفی این کتاب توسط دکتر محمدرضا چیت‌ساز را نیز در این‌جا بخوانید.

گزارش جلسه هفتم(6): حجاب در شعر جاهلی

در این جلسه هم‌چنین چند بیت از اشعار جاهلی بررسی شد که نشان دهنده‌ی استفاده از پوشیه از سوی زنان در این اشعار است. در این جا تنها به خود ابیات اشاره می‌کنیم:

ذوالرمة

تمام الحج ان تقف المطایا       علی خرقاء واضعة اللثام

الربیع بن زیاد

من کان مسرورا بمقتل مالک        فلیات نسوتنا بوجه نهار

یجد النساء حواسرا یندبنه           یلطمن اوجههن بالاسحار

قدکن یخبان الوجوه تسترا            فالیوم حین برزن للنظار